Investigar con y sobre los jóvenes colaborando y educando

  1. Domingo Coscollola, María
  2. Sánchez Valero, Joan-Anton
  3. Sancho Gil, Juana María
Revue:
Comunicar: Revista Científica de Comunicación y Educación

ISSN: 1134-3478

Année de publication: 2014

Titre de la publication: ¿La revolución de la enseñanza?

Número: 42

Pages: 157-164

Type: Article

DOI: 10.3916/C42-2014-15 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openDialnet editor

D'autres publications dans: Comunicar: Revista Científica de Comunicación y Educación

Résumé

Este artículo da cuenta de una investigación colaborativa realizada con y sobre los jóvenes. En este trabajo, cinco grupos de estudiantes de cuarto de Educación Secundaria Obligatoria (ESO), de otros tantos centros de Cataluña, han realizado cinco estudios etnográficos de forma colaborativa entre ellos, algunos de sus docentes y miembros de nuestro equipo de investigación, con la finalidad de explorar cómo y con qué los jóvenes se comunican, expresan y aprenden dentro y fuera de las instituciones educativas. Comienza discutiendo las dimensiones de la colaboración en la educación, teniendo en cuenta las aportaciones del aprendizaje colaborativo y cooperativo y las potencialidades de los recursos digitales, y situando los antecedentes y las particularidades del trabajo llevado a cabo. Sigue con la caracterización de cómo y en qué ha consistido la investigación con los jóvenes a los que invitamos a ejercer como investigadores. Los resultados se centran en la descripción y conceptualización de las formas de colaboración a las que ha dado lugar la producción de estos cinco estudios etnográficos en cada uno de los centros utilizando tecnologías digitales. Finalmente, se discuten las implicaciones del trabajo realizado y se señalan sus limitaciones lo que se configura como la principal aportación para quienes se propongan investigar con y sobre los jóvenes colaborando, educando y utilizando recursos digitales.

Références bibliographiques

  • Area, A. & Pessoa, T. (2012). De lo sólido a lo líquido: Las nuevas alfabetizaciones ante los cambios de la Web 2.0. Comunicar, 38, 13-20. (DOI: 10.3916/C38-2012-02-01).
  • Australian Research Alliance for Children and Youth (Ed.) (2009). Involving Children and Young People in Research. (www.kids.nsw.gov.au/uploads/documents/Involving-ChildrenandYoungPeopleinResearch.pdf) (05-02-2013).
  • Birbili, M. (2005). Review Essay. Constants and Contexts in Pupil Experience of Schooling in England, France and Denmark. European Educational Research Journal, 4(3), 313-320. (DOI:10.2304/eerj.2005.4.3.10).
  • Bland, D. & Atweh, B. (2007). Students as Researchers: Engaging Students’ Voices in PAR. Educational Action Research, 15(3), 227-249. (DOI: 10.1080/09650790701514259).
  • Burke, P. J. & Jackson, S. (2007). Reconceptualising Lifelong Learning: Feminist interventions. London, England: Routledge.
  • Cobb, P. & Bowers, J. (1999). Cognitive and Situated Learning Perspectives in Theory and Practice. Educational Researcher, 28(2), 4-15. (DOI: 10.3102/0013189X028002004).
  • Departament d’Educació (2010). Currículum d’Educació Secundària Obligatòria. Barcelona: Generalitat de Catalunya, Departament d’Educació.
  • Edarte (Ed.) (2013). Investigar con jóvenes: ¿Qué sabemos de los jóvenes como productores de cultura visual? Pamplona: Pamiela / Edarte (UPNA/NUP).
  • Entwistle, N. (2009). Teaching for Understanding at University: Deep Approaches and Distinctive Ways of Thinking. Basingstoke, England: Palgrave Macmillan.
  • European Communities (2007). Key Competences for Lifelong Learning. European Reference Framework. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. (http://ec.europa.eu/dgs/education_culture/publ/pdf/ll-learning/keycomp_en.pdf) (05-02-2013).
  • Fischer, K. W. (2009). Mind, Brain and Education: Building a Scientific Groundwork for Learning and Teaching, Mind, Brain and Education, 3(1), 3-16. (DOI: 10.1111/j.1751-228X.2008.01048.x).
  • Fraser, S. Lewis, V., Ding, S., Kellett, M. & Robinson, C. (Eds.) (2004). Doing Research with Children and Young People. London, England: Sage.
  • Gergen, K. & Gergen, M. (2011). Reflexiones sobre la construcción social. Barcelona: Paidós.
  • Gillen, J. & Barton, D. (2010). Digital Literacies. A Research Briefing by the Technology Enhanced Learning Phase of the Teaching and Learning Research Programme. London, England: London Knowledge Lab, University of London. L) (05-02-2013).
  • Guitert, M., Romeu, T. & Pérez-Mateo, M. (2007). Competencias TIC y trabajo en equipo en entornos virtuales. RUSC, 4(1). (www.uoc.edu/rusc/4/1/dt/esp/guitert_romeu_perez-mateo.pdf) (02-02-2013).
  • Hernández, F. & Sancho, J. M. (2011). Larry Cuban: introducción de las TIC no demuestra que el alumnado aprenda mejor. Cuadernos de Pedagogía, 411, 40-45.
  • Hernández, F. (Ed.) (2011). Investigar con los jóvenes: cuestiones temáticas, metodológicas, éticas y educativas. Barcelona: Depósito digital de la Universidad de Barcelona. (http://diposit.ub.edu/dspace/handle/2445/17362) (05-02-2013).
  • Hernández, F. (2004). Culturas juveniles, prácticas de subjetivización y educación escolar. Andalucía Educativa, 46, 22-24.
  • Hernández, F. (2007). La importancia de reconocer al otro como sujeto que puede aprender. Organización y Gestión Educativa, 15(4), 25-29.
  • Hernández, F. (2010). Educación y cultura visual. Barcelona: Octaedro.
  • Hmelo-Silver, C., Chinn, C., Chan, C. & O'Donnell, A. (Eds.) (2013). The International Handbook of Collaborative Learning. New York, NY: Routledge.
  • Hogan, D.M. & Tudge, J.R. (1999). Implications of Vygotsky's Theory for Peer Learning. In A. M. O'Donnell & A. King (Eds.), Cognitive Perspectives on Peer Learning (pp. 39-65). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
  • Holstein, J.A. & Gubrium, J.F. (Eds.) (2008). Handbook of Constructionist Research. New York, NY: Guilford.
  • King, J. & O'Brien, D. (2002). Adolescents' Multiliteracies and their Teachers' Needs to Know: Toward a Digital Detente. In D.E. Alvermann (Ed.), Adolescents and Literacies in a Digital World (pp. 40-50). New York, NY: Peter Lang.
  • Kirby, P. (2004). A Guide to Actively Involving Young People in Research: For Researchers, Research Commissioners, and Managers. Eastleigh, England: Involve (www.conres.co.uk/pdfs/Involving_Young_People_in_Research_151104_FINAL.pdf) (05-02-2013).
  • Lehtinen, E., Hakkarainen, K., Lipponen, L., Rahikainen, M. & Muukkonen, H. (1999). Computer Supported Collaborative Learning: A review. The J.H.G.I. Giesbers Reports on Education, 10. Nijmegen: University of Nijmegen. (www.comlab.hut.fi/opetus/205/etatehtava1.pdf) (24-11-2012).
  • Lind, U. (2005). Identity and Power, ‘Meaning’, Gender and Age: children’s creative work as a signifying practice. Contemporary Issues in Early Childhood, 6(3), 256-268. (doi:10.2304/ciec.2005.6.3.6).
  • OECD (2005). The Definition and Selection of Key Competencies. París, France: OECD. (www.oecd.org/dataoecd/47/61/35070367.pdf) (05-02-2013).
  • Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Sánchez, J.A., Forés, A. & Sancho, J.M. (2011). Colaborar entre docentes para innovar en la enseñanza universitaria. In T. Pagès, A. Cornet & J. Pardo (Eds.), Buenas prácticas docentes en la universidad (pp. 33-42). Barcelona: Octaedro/ICE-UB.
  • Sánchez, J.A., Sancho, J.M., Forés, A. & Alonso, C. (2011). Experiencias de colaboración de profesorado y alumnado en los nuevos grados con el soporte de tecnologías digitales. XIX Jornadas Universitarias de Tecnología Educativa: La formación e investigación en el campo de la Tecnología Educativa: Demandas y expectativas. Sevilla, Novembrer, 17. (http://congreso.us.es/jute2011/documentacion/742ed9c4548ffe18342f123cd8cef3b8.doc) (05-02-2013).
  • Sancho, J. M. & Alonso, C. (Eds.) (2012). La fugacidad de las políticas, la inercia de las prácticas. La educación y las tecnologías de la información y la comunicación. Barcelona: Octaedro.
  • Scardamalia, M & Bereiter, C. (1994). Computer Support for Knowledge Building Communities. Journal of the Learning Sciences, 3(3), 265-283. (DOI: 10.1207/s15327809jls0303_3).
  • Sennett, R. (2012). Together: The Rituals, Pleasures and Politics of Cooperation. London, England: Penguin.
  • Snowdon, D., Churchill, E.F. & Munro, A.J. (2001). Collaborative Virtual Environments: Digital Spaces and Places for CSCW: An Introduction. In E.F. Churchill, D. Snowdon, D. & A.J. Munro (Eds.), Collaborative Virtual Environments. Digital Places and Spaces for Interaction (pp. 3-16). London, England: Springer. (DOI: 10.1007/978-1-4471-0685-2_1).
  • Stoll, L., Fink, D. & Earl, L. (2004). Sobre el aprender y el tiempo que requiere. Implicaciones para la escuela. Barcelona: Octaedro.
  • Vygotsky, L. (1929). The Problem of the Cultural Development of the Child. Journal of Genetic Psychology, 36, 415-434.
  • Yang, H.H., & Wang, S. (Eds.) (2013). Cases on Online Learning Communities and Beyond: Investigations and Applications. Hershey PA: Information Science Reference.