Plataformas digitales comerciales en la educación pública. Desafíos emergentes sobre privacidad y protección de datos

  1. Rivera-Vargas, Pablo 13
  2. Raffaghelli, Juliana 2
  3. Miño-Puigcercós, Raquel 3
  1. 1 Universidad Andrés Bello (Chile)
  2. 2 Universidad de Pádova (Italia)
  3. 3 Universidad de Barcelona (España)
Revista:
Edutec: Revista electrónica de tecnología educativa

ISSN: 1135-9250

Año de publicación: 2024

Título del ejemplar: Plataformas digitales y datificación en el sistema educativo. Posibilidades y desafíos

Número: 87

Páginas: 28-42

Tipo: Artículo

DOI: 10.21556/EDUTEC.2024.87.3063 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Edutec: Revista electrónica de tecnología educativa

Resumen

El presente articulo estudia las percepciones de los principales representantes de la comunidad educativa sobre el uso de las plataformas digitales en entornos educativos, centrándose en cuestiones de privacidad y protección de datos. Se adoptó una metodología cualitativa con un enfoque etnográfico para analizar seis casos específicos en diferentes instituciones educativas de Cataluña, incluidos centros de primaria y secundaria. La recopilación de datos involucró entrevistas y grupos de discusión con equipos directivos y profesorado y estudiantado. A partir de un enfoque inductivo del discurso, se observa que todos los actores involucrados demuestran una conciencia común de la importancia de la privacidad y la protección de datos en la era digital. Sin embargo, las diferencias son evidentes en la forma en que cada grupo actúa a partir de sus preocupaciones. El artículo concluye que seguir profundizando en esta problemática es vital para construir ecosistemas digitales alternativos y equitativos que no expongan a las personas, y especialmente, al alumnado.

Referencias bibliográficas

  • Barassi, V. (2019). Datafied Citizens in the Age of Coerced Digital Participation. Sociological Research Online, 24(3), 414–429, doi: https://doi.org/10.1177/1360780419857734 DOI: https://doi.org/10.1177/1360780419857734
  • Bordignon, F. (2015). Soberanía tecnológica y educación: Una dupla indisoluble. Prólogos, 8, 79-102. https://ri.unlu.edu.ar/xmlui/handle/rediunlu/1421#:~:text=http%3A//ri.unlu.edu.ar/xmlui/handle/rediunlu/1421
  • Cobo, C. (2019). Acepto las Condiciones: Usos y abusos de las tecnologías digitales. Fundación Santillana.
  • Crowe, M., Inder, M., y Porter, R. (2015). Conducting qualitative research in mental health: Thematic and content analyses. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 49(7), 616-623. https://doi.org/10.1177/0004867415582053 DOI: https://doi.org/10.1177/0004867415582053
  • Floridi, L. (2020), The fight for digital sovereignty: what it is, and why it matters, especially for the EU, Philosophy and Technology, 33, 369-378, doi: https://doi.org/10.1007/s13347-020-00423-6 DOI: https://doi.org/10.1007/s13347-020-00423-6
  • Generalitat de Catalunya. (2010). Memòria del Departament d’Educació 2010: Activitats i realitzacions. https://www.idescat.cat/serveis/biblioteca/docs/bib/pec/paae2011/gi04232010.pdf
  • Heron, J., y Reason, P. (1997). A Participatory Inquiry Paradigm. Qualitative Inquiry, 3(3), 274-294. http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/107780049700300302 DOI: https://doi.org/10.1177/107780049700300302
  • Jacovkis, J., Rivera-Vargas, P., Parcerisa, L., y Calderón, D. (2022). Resistir, alinear o adherir. Los centros educativos y las familias ante las Big-Tech y sus plataformas educativas digitales. Edutec. Revista Electrónica de Tecnología Educativa, (82), 104-118. https://doi.org/10.21556/edutec.2022.82.2615 DOI: https://doi.org/10.21556/edutec.2022.82.2615
  • Komljenovic, J. (2021). The rise of education rentiers: digital platforms, digital data and rents. Learning, Media and Technology, 46(3), 320-332. DOI: https://doi.org/10.1080/17439884.2021.1891422
  • Komljenovic, J., Williamson, B., Eynon, R., y Davies, H.C. (2023) When public policy ‘fails’ and venture capital ‘saves’ education: Edtech investors as economic and political actors. Globalisation, Societies and Education. https://doi.org/10.1080/14767724.2023.2272134 DOI: https://doi.org/10.1080/14767724.2023.2272134
  • Morozov, E. (2015). La locura del solucionismo tecnológico. Katz Editores y Capital Intelectual.
  • Ozalp, H., Ozcan, P., Dinckol, D., Zachariadis, M., y Gawer, A. (2022). “Digital colonization” of highly regulated industries: An analysis ofBig-Tech platforms’ entry into health care and education. California Management Review, 64(4), 78-107. https://doi.org/10.1177/00081256221094307 DOI: https://doi.org/10.1177/00081256221094307
  • Pangrazio, L., y Cardozo-Gaibisso, L. (2021). “Your Data Can Go to Anyone”: The Challenges of Developing Critical Data Literacies in Children. In J.A. Ávila (Ed.) Critical Digital Literacies: Boundary-Crossing Practices (pp. 35–51). Brill. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004467040_003
  • Parcerisa, L., Jacovkis, J., Rivera-Vargas, P., y Herrera-Urízar, G. (2023). Corporaciones tecnológicas, plataformas digitales y privacidad: Comparando los discursos sobre la entrada de las Big-Tech en la educación pública. Revista Española de Educación Comparada, (42), 221-239. https://doi.org/10.5944/reec.42.2023.34417 DOI: https://doi.org/10.5944/reec.42.2023.34417
  • Poell, T., Nieborg, D., y Van Dijck, J. (2019). Platformisation. Internet Policy Review, 8(4), 1-13. https://doi.org/10.14763/2019.4.1425 DOI: https://doi.org/10.14763/2019.4.1425
  • Raffaghelli, J. E. (2022). Educators’ data literacy: Understanding the bigger picture. In L. Pangrazio y J. Sefton-Green (Eds.) Learning to Live with Datafication: Educational Case Studies and Initiatives from Across the World (pp. 80–99). Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003136842-5
  • Raffaghelli, J., Romero Carbonell, M., y Romeu-Fontanillas, T. (2023). In my opinion, the TOS… Situating personal data literacy interventions. Information and Learning Sciences. https://doi.org/10.1108/ILS-06-2023-0086 DOI: https://doi.org/10.1108/ILS-06-2023-0086
  • Rivera-Vargas, P., Jacovkis, J., Herrera-Urizar, G., Calderón-Garrido, D., Miño-Puigcercós, R., Parcerisa, Ll., Folguera, S., Moreno, A., Massot, B., Passerón, E., Alonso-Cano, C., Gasull-Figueras y Rilo-Borredà, C. (2023). Plataformas digitals BigTech del sistema educatiu català i drets de la infància: amenaces i retos. Informe final projecte EdDiT “Corporacions tecnològiques, plataformes educatives digitals i garantia dels drets de la infància amb enfocament de gènere (ACCD, 2022-23)”. Esbrina Recerca Universitat de Barcelona. http://diposit.ub.edu/dspace/handle/2445/192941
  • Rivera-Vargas, P., y Jacovkis, J. (2022). Plataformas digitales, Big-Tech y datificación: ¡No olvidemos que hablamos de educación pública!, El Diario de la Educación. Retrieved from: https://eldiariodelaeducacion.com/2022/05/26/plataformas-digitales-Big-Tech-y-datificacion-no-olvidemos-que-hablamos-de-educacion-publica/
  • Saura, G., Díez Gutiérrez, E. J., y Rivera Vargas, P. (2021). Innovación tecno-educativa 'Google'. Plataformas digitales, datos y formación docente. REICE. Revista Electrónica Iberoamericana sobre Calidad, Eficacia y Cambio en Educación, 19(4), 111-124. https://doi.org/10.15366/reice2021.19.4.007 DOI: https://doi.org/10.15366/reice2021.19.4.007
  • Stake, R. E. (1995). The Art of Case Study Research. California. Sage Publications.
  • Stoilova, M., Livingstone, S., y Nandagiri, R. (2020). Digital by default: Children’s capacity to understand and manage online data and privacy. Media and Communication, 8(4), 197-207. http://eprints.lse.ac.uk/id/eprint/107114 DOI: https://doi.org/10.17645/mac.v8i4.3407
  • Van Dijck, J., Poell, T., y de Waal, M. (2018). The Platform Society. Public Values in a Connective World (1st ed.). Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780190889760.001.0001
  • Van Dijck, J. (2020). Governing digital societies: Private platforms, public values. Computer Law & Security Review, 36, https://doi.org/10.1016/j.clsr.2019.105377 DOI: https://doi.org/10.1016/j.clsr.2019.105377
  • Zuboff, S. (2015). Gran otro: el capitalismo de vigilancia y las perspectivas de una civilización de la información. Revista de Tecnología de la Información, 30(1), 75-89.